Yumurtalık
kistleri tıbbi literatürde “over kistleri” olarak adlandırılır. Burada
over kelimesi “yumurtalık” anlamına gelmektedir.Kadın Hastalıkları ve Doğum
Uzmanı Op. Dr.Nilüfer Atalay, “kistler iyi huylu ve kanseröz kistler olarak
basitçe ikiye ayrılabilir ve çok büyümelerine rağmen hiçbir şikayet yaratmazlar
ve ancak rutin kontroller esnasında fark edilirler” diyerek yumurtalık kistleri
hakkında bilgi verdi.

Çoğu kadın hayatının bir döneminde yumurtalıklarında kist problemi ile karşı
karşıya gelebilir. Yumurtalıklardaki kistler genellikle belirti vermeyip, çoğu
zaman rutin

jinekolojik kontroller
sırasında fark edilir. Genellikle masum olan ve herhangi bir tedavi dahi
gerektirmeyen bu problemler, yanlış inanışlarla halk arasında kansere meyilli
bir durum olarak görülerek gereksiz yere endişe yaratmaktadır.

Yumurtalık kistleri diğer organların kistlerinden ayrıdır.
Yumurtalıklar embriyolojik orijinleri açısından çok değişik türdeki hücreleri
bünyelerinde barındırır. Bu özellikleri ile yumurtalıklar vücuttaki diğer tüm
organlardan ayrılırlar. Yumurtalıkların diğer önemli özellikleri ise hormonal
etkilere cevap verici olmalarıdır. Değişik hormonlara cevap olarak yumurtalıklar
büyüyebilir veya kistleşebilir, değişik türlerde olabilir.

Vücudumuzdaki hiçbir hücre sürekli kalıcı değildir. Tüm hücrelerimiz bir yandan
ölürken diğer yandan yenileri yapılır. Yine bütün hücreler değişik miktar ve
yapılarda bir tür sıvı salgılarlar. Hücrelerde üretilen sıvıların emiliminden
fazla olması durumunda dokular arasında sıvı birikimi olur. Dokular arası
biriken normalden fazla sıvıya “ödem” adı verilir. Ödemler, vücudun
değişik yerlerindeki şişliklerle kendilerini gösterirler.

Eğer doku dışında biriken sıvılar bir zar tarafından çevrelenir, bir kesecik
halini alır ve içeride sıvı alışverişi engellenirse ortaya çıkan bu lezyonun adı
“kist” olur. Vücutta bulunan hemen hemen bütün organlarda kist ortaya
çıkabilir (Beyin kistleri, akciğer kistleri, karaciğer kistleri gibi…).Ancak
yumurtalık dışındaki organların kistleri genelde çok daha çabuk ve kolay belirti
verir. Bunun nedeni diğer organlarda meydana gelen kistlerin bu organların
fonksiyonlarını bozmalarıdır. Yumurtalık kistlerinin bir kısmı bu şekilde
fonksiyon bozukluğu ile belirti verirken, çok büyük bir bölümü ne fonksiyonlarda
bir kayba neden olur ne de uzunca bir süre belirti verir.

Over kistleri kabaca; kötü huylu ve iyi huylu olarak ayrılabilirler. En sık
görülen kistler iyi huylu olanlardır. Yumurtalıklar diğer organlara göre belirti
verme açısından daha fakirdirler. Çoğu kez çok büyümelerine rağmen hiçbir
şikayet yaratmazlar ve ancak rutin kontroller esnasında fark edilirler.

Yumurtalık kistlerinin en sık belirtileri nelerdir?
Adet düzensizlikleri,
Karında şişlik,
Karın veya kasık ağısı,
Sindirim sitemi bozuklukları (kabızlık, ağrılı dışkılama),
İdrar yolu şikayetleri (sık idrara çıkma) gibi özgün olmayan belirtilerdir.

Over kisti
dışındaki pek çok durum da benzeri şikayetler yarattığından, bu tür yakınmaları
olan kişiler genelde durumlarını önemsemezler. Çok fazla büyümeyen bir over
kisti karın boşluğu içerisinde kendine rahatlıkla yer bulabileceği için bir
şişlik yapmaz. Ağrı, over kistlerinde görülen nadir bir bulgudur. Eğer ağrı
varsa bu, kitlenin büyüdüğünü, iltihaplandığını gösterir. Yumurtalıkta kistleri
olan kişilerde nadiren kistlerin kendi etrafında dönmesi veya patlaması şiddetli
ağrı ve akut karın tablosuna yol açabilir. Bu problemler halk arasında “kistin
patlaması veya kistin kanaması” olarak adlandırılmaktadır. Akut karın ağrısı
yapan bu durumlarda acil ameliyat gerekebilir.

Kistler mesaneye baskı yaparak sık idrara çıkma, “rektum” denilen barsağın son
kısmına bası yaparak kabızlık veya ağrılı dışkı yapma şikayetlerine neden
olabilirler. Zaman zaman da iştahsızlık, kilo kaybı, hafif bulantı gibi sindirim
sistemi yakınmaları olabilir. Unutulmaması gereken nokta, yumurtalıktaki
kistlerin çok farklı türlerinin olduğu ve yarattığı şikayetlerin türüne bağlı
olabileceğidir. Over kistleri, genelde rutin muayeneler veya başka bir sebepten
dolayı yapılan

jinekolojik muayene
ve

jinekolojik
ultrasonografiler sonucunda saptanırlar.

Yumurtalık kistlerinin iyi veya kötü huylu oldukları nasıl anlaşılır?
Kistlerin iyi huylu olup olmadığının değerlendirilmesinde;
Hastanın yaşı, (ileri yaşlarda veya menopoz sonrası kötü)
Kitlenin büyüklüğü ve şekli, (büyük ve düzensiz görünümde ise kötü)
Basit kist ya da solid (içi katı) yapıda oluşu, (komplike kist ise kötü, basit
kist ise iyi)
Etrafa yapışık olup olmadığı (yapışık ise kötü)
Hassasiyet olup olmadığı önemlidir.

Ultrasonografide saf kist görünümünde olan ve 5-6 cm’den küçük çapta olan
kistlerin iyi huylu ve fonksiyonel kist olma olasılığı yüksektir. Ultrason
muayenesinde içinde karnıbaharımsı çıkıntıları olan, 5-6 cm’den büyük, karında
asit (sıvı birikimi) yapan, çevre dokulara yapışık, böbreklerde idrar kanalına
bası yaparak genişlemelere sebep olan kistlerin kötü olma olasılığı yüksektir.
Dr.Atalay, “menopoz
sonrası ortaya çıkan kistler de kötü huylu olma potansiyeline
sahiptir” diyerek, jinekolojik muayenelerin ihmal edilmemesi gerektiğini
belirtti.

Haber:
Abdurrahim Yıldırım