CHP Tekirdağ Milletvekili Dr. İlhami Özcan Aygun, Türkiye ormanlarının yüzde 60’ının birinci ve ikinci derecede yangına hassas orman alanlarında olmasına karşın AKP iktidarında Orman Genel Müdürlüğü’nün yangın söndürme kapasitesinin adım adım bitirildiğini kaydetti.
Yangın söndürme uçak filosunun 2013 yılından itibaren önce yarı yarıya sonra tamamen sonlandırıldığını rakamlarla ortaya koyan Aygun, orman yangınlarında yanan hektar alan açısından en büyük kayıpların 2008, 2020 ve 2021’de yaşandığını söyledi. Aygun, “İşin en acı tarafı, en çok orman alanı yanan dönemler, uçak kiralanma sayısının en az olduğu dönemlerdir. Örneğin Cumhuriyet tarihinin en büyük angınlarından biri 2008’de yaşandı. 29 bin 749 hektar orman alandı yandı. Bu dönemde sadece 6 adet uçak kiralanmıştı. Oysa 20 adet uçağın kiralandığı 2010 yılında sadece 3 bin 317 hektar alan yandı. Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin açıklamasına göre bu yıl gerçekleşen ve afete dönüşen yangılarda 3 uçak kiralanmış, daha sonra dış yardımlarla geç de olsa kullanılan uçak sayısı 15’e çıkmıştır. Bu rakam bile 2011’in gerisindedir. Orman Bakanlığı, 2011 yılında 20 uçak kiralamıştır” tespitlerini yaptı.
Orman Genel Müdürlüğü’nün 15 yıllık Faaliyet Raporlarını tek tek inceleyen CHP Tekirdağ Milletvekili Dr. İlhami Özcan Aygun, TBMM’ye bu konuda kapsamlı bir araştırma önergesi verdi. 2008 yılından sonra en büyük yangının 2020 yılında yaşandığını ve 20 bin 971 hektar orman alanın yandığını, aynı dönemde sadece 2 adet amfibik uçak kullanıldığını vurgulayan Aygun, “Yani uçak sayısı ile yanan orman alanı arasında dikkat çekici bir bağlantı var. Uçak sayısının düştüğü dönemlerde yanan orman alanı hektar olarak katlanmıştır. Yangına en hızlı müdahaleyi sağlayarak, yanan orman alanlarının düşük hektarda olmasını uçaklarla sağlayabiliriz” diye konuştu.
Aygun, 2007-2012 yılları arasında Orman Genel Müdürlüğü’nün yangın söndürmede ağırlıklı olarak 23-25 adet helikopter ile 18-20 adet uçak kullandığını vurgulayarak, şöyle devam etti: “Fakat 2013 yılında yangınlarda kullanılan uçak sayısı, 5 adet THK uçağı ve 6 adet amfibik uçak olmak üzere 11 adet uçağa düşürülmüştür. Yani kiralanan uçak sayısı 20’den 11’e indirilmiştir. Sonraki yıllarda bu sayı adım adım aşağıya çekilmiştir. 2015 yılında 4 uçak kiralanırken, 2019 yılında hiçbir uçak kiralanmamıştır. 2020 yılında sadece 2, 2021’de 3 uçak kiralanmıştır. Uçak filosu yok edilmiştir. Cumhuriyet tarihinin en büyük yangın facialarından bir olan ve afete dönüşen 2021 Muğla ve Antalya yangınlarının yaşandığı Temmuz ortasında 3 uçak kiralanmıştır.”
Yanan orman alanlarının yukarı yönlü olmasına karşın uçak sayısındaki azaltmanın kabul edilebilir olmadığını kaydeden Aygun, “2019 yılında hiçbir uçak kiralanmamış, 2020 yılında 2 uçak kiralanmıştır. Rakamlar düşündürücüdür. AKP, bundan ders almak yerine 2021 yılında Temmuz ayının ortasında 3 uçak kiralanacağını açıklamıştır. Sonuçta 2021 yılında afet ilan edilen bir trajedi yaşadık” diye konuştu.
DAHA AZ YANGIN AMA DAHA ÇOK UÇAK
Aygun, Türkiye’nin orman yangınlarında daha çok uçak kiraladığı dönemde, orman yangınlarından hasar gören alan miktarının da şu ankinin yarısı düzeyinde olduğuna dikkat çekti. 2002-2011 yılları arasında 19 bin 738 orman yangını çıktığını ve bunun sonucunda 83 bin 836 orman alanının yandığını ifade eden Aygun, yılda yaklaşık 8 bin 364 hektar orman alanının zarar gördüğünü belirtti. 2003-2011 yılarında yangından zarar gören orman alanlarının ülke ormanına oranının binde 33 olduğunu anlatan Aygun, şöyle devam etti:
“2003-2011 yıllarında Türkiye, orman yangınları ile mücadelede daha başarılıdır. İspanya’da orman yangınlarında zarar gören orman alanlarının ülke ormanlarına oranı yüzde 3.49, Yunanistan’da yüzde 5.11, Fransa’da yüzde 1,09 iken Türkiye’de bu oranın binde 33 olması oldukça iyi bir tablodur. Bu dönemde 23 adet helikopter, 14 adet THK uçağı ve 6 adet amfibik uçak kiralanmıştır. Bu da başarıdaki nedenlerden biridir.”
2020 YILINDA NEDENİ BELLİ OLMAYAN YANGIN ARTTI
Aygun, 2020 yılında orman yangınlarında yanan alan sayısının bir önceki yıla göre ikiye katlanmasına rağmen, 2021’de 3 uçak kiralanmasının büyük bir ihmal olduğunu söyledi. 2020 yılında Orman Genel Müdürlüğü’nün Faaliyet Raporu’na göre; 27 adet helikopter, 2 adet amfibik uçak kiralandığını vurgulayan Aygun, şu bilgileri verdi: “2016-2020 yılları arasındaki orman yangınlarını incelersek, 2020 yılında yanan orman alanındaki büyük sıçrama dikkat çekicidir. 2016 yılında 9 bin 156 hektar, 2017 yılında 11 bin 993 hektar, 2018 yılında 5 bin 644 hektar, 2019 yılında 11 bin 332 hektar orman yanarken 2020 yılında 20 bin 971 hektar orman yanmıştır. Yanan orman alanındaki iki kat artışa karşın kiralanan uçak sayısında artışa gidilmemiştir. Orman yangınlarındaki artışın en önemli nedeni ‘sebebi belli olmayan yangınlardır’. Çünkü 2019 yılında 3 bin 744 orman alanı sebebi belli olmadan yanarken, bu sayı 2020 yılında 11 bin 771 hektara çıkmıştır. Yani sebebi belirlenemeyen orman yangın alanı bir yılda 3,14 kat artmıştır. Bu şüpheli ve büyük artışa rağmen uçak filosu oluşturulmamıştır.”
2021 AFETİNDE KULLANILAN UÇAK SAYISI, 2011’İN GERİSİNDE
CHP Tekirdağ Vekili Aygun, şimdiki durumun ise içler acısı olduğunu söyledi. Kabine toplantısı sonrasında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 13 Temmuz 2021 tarihinde Rusya’dan 3 uçak kiralandığını açıkladığını anımsatan Aygun, şu tespitleri yaptı: “Afet niteliğine dönüşen orman yangınları 28 Temmuz’da Manavgat’ta, 29 Temmuz’da Muğla’da başladığında da çok hazırlıksız yakalandık. Uçak kiralama süreci Temmuz ortasında yapılmış ve sayı 3 adet uçakta tutulmuştur. Daha sonra istenen yardım ve Avrupa’dan gelen destekler sonucubu rakam artmıştır. Tarım ve Orman Bakanı’nın 8 Ağustos 2021 tarihli açıklamasına göre ülkedeki yangınlarda15 uçak, 64 helikopter kullanılmıştır. Yani afette kullandığımız uçak sayısı bile 2011 yılında kullandığımız uçak sayısının gerisindedir.”
ORMAN İŞGALLERİ KATLANIYOR
Aygun, eksiklikleri şöyle sıraladı: “2002-2006 arasında yanan orman alanı 4 bin 533 hektar ile önceki döneme göre yüzde 54 azalmıştır. Orman yangınları azalırken, yerleşme suçları azalmıştır. Açma-yerleşme suçu yüzde 30, kaçak kesim suçu ise yüzde 27 oranında düşmüştür. Sonraki yıllarda bu düşüş eğilimi bozularak, artış eğilimine evrilmiştir. 2020 yılında gerçekleşen orman suç sayısı bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 32 oranında artış göstermiştir. Ağaç kesim suçlarında yüzde 35, nakil suçlarında yüzde 11, bulundurma suçlarında yüzde 9, açma-yerleşme suçlarında yüzde 44, işgal-faydalanma suçlarında yüzde 31 ve otlatma suçlarında yüzde 15 artış görülmüştür.”
Orman Genel Müdürlüğü’nün iklim değişikliğine bağlı olarak yangınlarla mücadele kapasitesinin geliştirilmesi gerekirken, bakanlıktaki liyakatlı yönetici ve çalışanların tasfiyesi, etkin eylem planlarının yapılmaması sonucu zayıfladığını anlatan Aygun, şöyle devam etti:
“Orman Envanteri çalışması halen bitirilmemiştir. Orman köylüleri yeterince desteklenmemiş, eğitim çalışmaları aksatılmıştır. 2013 yılında başlatılan Havelsan ile Helikopter Simülasyon Projesi kapsamında hava araçlarının yangınla mücadele eğitimi ve orman yangını için mücadele eden orman mühendislerine yönelik eğitimlerin yapılmasına yönelik çalışmalardan vazgeçilmiştir.Orman yangınlarına hızlı ulaşım ve müdahale için yapılan orman yolları çalışmaları ihmal edilmiştir 2010 yılında 469 kilometre, 2011 yılında 411 kilometre, 2012 yılında 379 kilometre, 2013 yılında 378 kilometre, 2015 yılında 382 kilometre yangın emniyet yolu yapılmıştır. 2017 yılından sonra yangın emniyet yolu imhal
edilerek daha az yapılmıştır. 2017 yılında 125 kilometre,2019 yılında 113 kilometre, 2020 yılında 173 kilometre yangınemniyet yolu yapılmıştır. Yangın emniyet yollarında 500 kilometrelerden 100’lü kilometrelere düşülmüştür. Faaliyet raporlarında 2015 yılından sonra yangın söndürmek için orman içlerinde yapılan havuz ve gölet sayısına yer verilmemiştir. 2015 yılında orman içlerinde 58 adet yangın havuz ve gölet, 2016 yılında 73 yangın havuz ve gölet, 2017 yılında 46 havuz ve gölet, 2018 yılında 28 havuz ve gölet yapılmıştır. 2019 ve 2020 yılında bu konuda çalışma yapılmamıştır. Son iki yılda bu konudaki ihmal daha da artmıştır. Orman yangınlarının çıkmasına ve yayılmasına engel olmak ve afet çıkmasını engellemek için her türlü fiziki ve beşeri tedbiri alma konusunda AKP Döneminde Genel Müdürlük oldukça başarısız olmuştur” dedi.

Haber: Abdurrahim Yıldırım